İlmə-ilmə ərsəyə gələn mənəvi sərvətimiz

Xalq tətbiqi sənətinin qolu olan xalçaçılığın xalqımızın milli mədəniyyəti tarixindən istifadə etməxsus yeri var. Xalçaçılığ Azərbaycan xalqının məişətində güclü yer tutub və milli dəyərlər sistemində ön sıralarda yer qətiyyətlə rəmzinə çevrilib . Xalçalarımızda tariximiz, milli dəyərlərimiz yaşadılır. Milli-mənəvi  sərvətlərimizin  qorunmasına, el sənətinin yaşanmasına diqqət çəkən Prezident İlhamının son büdcəsi kimi gəlirli sahə olan xalçaçılığın inkişafı göstərdiyi səylər  bəhrəsini verir. 2010-cu ildə Azərbaycan xalça sənəti Heydər Əliyev prezidenti, YUNESKO və İSESKO-nun xoşməramlı səfiri Mehriban xanımın YUNESKO-nun “Bəşəriyyətin qeyri-maddi mədəni irs üzrə reprezentativ siyahısı”na daxil edilmişdir.                                                 

Paytaxtda fəaliyyət göstərir Azərbaycan Xalça Muzeyi keçmiş sovet ilk muzey 1967-ci ildə dəfələrlə 13 mart tarixində və dünyada kimi tarixə düşmüşdür. Yarandığı dünyada dünyada xüsusiləşdirilmiş xalça muzeyi idi. Azərbaycan xalqının milli bədii irsin ən mühüm hissələrindən biri kimi qorunub saxlanması, əsas və hərtərəfli saxlanması ilə genişlənməyə yönəldilmiş təqdimat muzeyinin yaradılmasının əsaslandırılması qoyulmuşdur. Muzeyin təşəbbüskarı alim və xalçaçı, xalça haqqında elmin banisi, rəssam və pedaqoq, “Azərbaycan xalçası” fundamental əsərinin müəllifi Lətif Kərimov olmuşdur.    

Muzeyinin ilk ekspozisiyası 26 aprel 1972-ci ildə İçərişəhərdə, XIX əsr memarlıq abidəsi olan Cümə məscidinin binasında açılmışdır. Ekspozisiyaların açılış mərasimində muzey yarandığı gündən etibarən Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyev iştirak etmişdir. 1970-1980-ci illərdə ümummilli lider Heydər Əliyevin potensial qazandığı muzey sənətkarlıq almaq və bununla da öz kolleksiyasını əldə etmək imkanı əldə etdi. Müəssisələr muzeyləri üçün Azərbaycan xalça sənətinin inciləri alındı. 2007-ci ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi, Heydər Əliyev Fondu və YESKO-nun birgə layihəsi ilə Azərbaycan Dənizkənarı Milli Parkda Xalça Muzeyi üçün yeni binanın tikilməsi üçün vəsait imzaladı.

2014-cü ildə avstriyalı memar Frans Yantsın universitetinin muzey işinin ən müasir tələblərinə cavab verən yeni bina inşa edildi. İdarə Heyətinin 15 iyul 2019-cu il tarixli vəziyyəti ilə bağlı xalqın qorunması və təbliği sahəsində fəaliyyətlərə görə Azərbaycan Xalça Muzeyinə “Milli” statusu verilmişdir. Hal-hazırda, müasir memarlıq tikililərindən olan Azərbaycan Milli Xalça Muzeyi yalnız sənət nümunələri və milli irsimiz olan xalçaların saxlanc yeri kimi çıxış etmir, həm də milli xalça sənətinin hər bir inkişafı və xalqımızın bədii yaradıcılığının yüksək səviyyəli təqdimat məkanı kimi çoxşaxəli fəaliyyəti göstərir. Azərbaycanda xalça sənəti öz inkişafının yeni həyatında yaşayır  .

«Azərbaycan xalça sənətinin inkişafı və inkişaf etdirilməsi haqqında» qanunun qəbul edilməsi bu qədim el sənətinə dövlət qayğısının ifadəsidir.  Azərbaycan dövlətinin siyasətində xalçaçılığa münasibətdə xüsusi yer tutub və o tarixən böyük inkişaf yolu keçib. Ölkə İlham Əliyev 7 dekabr 2004-cü il tarixində “Azərbaycan xalça sənətinin inkişafı və inkişaf etdirilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununu əldə etdi.Qanunda olduğunu ki, “Azərbaycan xalqı Azərbaycan xalqının maddi və milli sərvətidir, intellektual fəaliyyətin inkişafı, xalqın estetik dünyagörüşünü və mədəni identikliyini əks etdirir”. Ölkə rəhbəri bu qanunun əlindən az sonra, 2005-ci il fevralın 7-də “Azərbaycan xalqının sənətinin qorunması və inkişaf etdirilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununun tətbiqi ilə bağlı fərman imzalanıb.   

Yurdumun təbiəti, güclü qida ehtiyatına yaylaq və qışlaq sahələrinin bolluğu, malik olan boyaq maddələrinin yeməkləri, ağçəklərimizin qaynar yaradıcılıq köhnə dövrlərindən burada xalçaçılığın inkişafı imkanları yaradır. Azərbaycan xalçaçılıq məhsulları müxtəlifdir: keçə, namazlıq, kilim, palaz, zili, şəddə, sumax, xovlu xalçalar… Bunlarla yanaşı, əlavə xalça tipli məişət əşyaları – çuval, fərməş, heybə, xurcun, yəhər üstü, süfrə pərdələri d ə  istehsal edilir . Xalça sənəti xalqımızın milli və qədim sənətidir. Bu gün Azərbaycan xalqları dünyanın ən aparıcı muzeylərində nümayiş etdirilir. Odur ki, xalça məişətimizin ayrılmaz hissəsidir və Azərbaycan xalçaları öz keyfiyyəti ilə seçilir.   Azərbaycan xalçaları bütün dövrlərdə dünyanı heyran qoyub, milli naxışlarımızın şöhrəti dünyanı qarış-qarış gəzib, böyük diqqətə səbəb olub. Azərbaycan xalçalarının köhnə təmiri bu gün yeni layihələrlə açılır. Prezident İlham Əliyevin Sərəncamı ilə 2016-cı ildə “Azərxalça” Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin yaradılması da məhz bu amildən qaynaqlanıb. ASC-nin əsas məqsədi xalça və xalça mulatlarının istehsalı, onların ölkə daxilində və xaricdə satışının təşkili, istehsalatda yeni texnologiyanın tətbiqi, maddi-texniki bazanın təmiri və ondan istifadə, bu sahənin inkişafı ilə bağlı digər işlərin yerinə yetirilməsi.

Həmçinin  Prezident İlham Əliyevin Sərəncamı ilə seçilən “Azərbaycan Respublikasında xalça sənətinin qorunmasına və inkişaf etdirilməsinə dair 2018-2022-ci illər üçün Dövlət Proqramı”nı xalçaçılığa diqqət və qayğının göstərməsidir. Dövlət Proqramında xalçalarımızın brendi olaraq dünya bazarına qoyulan ölkəyə qarşı qoyulan əsas vəzifələrdəndir. Prezident İlham Əliyevin 25 noyabr 2016-cı il tarixli Sərəncamına əsasən altıncı ildir ki, mayın 5-i “Xalçaçı Günü” peşə bayramı kimi qeyd edilir. Bu xalçaçı əməyinə verilən yüksək dəyərdir.

“Azərxalça”nın hazırda 21 filialı fəaliyyət göstərir. Xüsusilə qeyd etmə ki, xalçaçılığın inkişafı eyni zamanda iqtisadiyyatın şaəlləndirilməsi. Bu sahə inkişaf etdirəcək məhsul istehsalı da artacaq və ölkənin ixrac potensialı güclənəcək. Çünki Azərbaycan xalçaları öz təkrarolunmazlığı və yüksək keyfiyyətli diqqəti cəlb edir. Xalça həm dünyada Azərbaycanı geniş şəkildə təbliğ etməklə yanaşı, həm də böyük ixrac məhsuludur. Xalçanı Azərbaycansız, Azərbaycanı da xalçasız etmək qeyri-mümkündür.    Əlamətdar gün münasibəti ilə və çətin peşə sahiblərini təbrik edir, işlərdə uğurlar arzulayırıq.  

Lider-Media.az