lider-media.az

Türk şairi, yazıçı, rəssam, dramaturq, Beynəlxalq Sülh Mükafatı laureatı 

Baxış: 17 Tarix: 15-01-2025, 13:12

1902-ci il yanvarın 20-də Yunanıstanın Saloniki şəhərində zadəgan ailəsində anadan olub. “Sərvliklərdə” adlı ilk şeri 1918-ci ildə “Yeni məcmuə” jurnalında dərc edilib. 1922-1924-cü illərdə Moskvada Şərq Zəhmətkeşlərinin Kommunist Universitetində təhsil alır.1924-cü ildə Türkiyəyə qayıdaraq “Oraq-çəkic” qəzetində, “Aydınlıq” jurnalında Lenin ideyalarını tərənnüm edən əsərlərlə çıxış etməyə başlayıb. 1925-ci ildə ona qiyabi olaraq 15 il həbs cəzası kəsilib. 1927-ci ildə gizli olaraq SSRİ-yə gəlib. Bakıda “Günəşi içənlərin türküsü” adlı ilk şeirlər kitabı nəşr olunub.1938-ci ildə Türkiyəyə qayıdıb və 8 ay həbsdə saxlanılıb. 1929-1932-ci illərdə yazdığı “835 sətir”, “Baron-3”, “1+1=1”, “Səsini itirmiş şəhər” kitabları, “Cokonda və Şi-Ya–u” poeması, “Benerci özünü niyə öldürdü” mənzum romanı ilə imperializmin müstəmləkə siyasətinə qarşı çıxıb. Onun “Kəllə”, “Bir ölü evi, yaxud mərhumun naləsi”, “Bayramın ilk günü”, “Şöhrət və ya unudulan adam” pyeslərində kapitalizm quruluşu kəskin şəkildə tənqid edilib.
 
1932-ci ildə türk kommunistlərini yekdil mübarizəyə səsləyən “Gecə gələn teleqram” şer toplusuna görə yenidən 5 il həbs cəzasına məhkum olunur, bir il sonra amnistiya əsasında azad edilir. 1936-cı ildə Türkiyədəki son kitabı – “Şeyx Bədrəddinin dastanı” çapdan çıxır.1938-ci ildə sübut olunmamış ittiham əsasında 28 il 4 ay həbs cəzasına məhkum edilir. Həbsxanada məşhur “İnsan mənzərələri” epopeyasını, “Həbsxanadan məktublar” silsiləsini, “Məhəbbət əfsanəsi”, “Yusif və Züleyxa” pyeslərini və başqa əsərlərini yazır.1950-ci ildə əfv edilərək azadlığa buraxılan Nazim Hikmət SSRİ-yə köçür və bu dövrlərdə “Türkiyədə”, “Qərib adam”, “İvan İvanoviç vardımı, yoxdumu”, “Domokl qılıncı” və başqa pyeslərini, şeir və poemalarını, poeziyaya və dramaturgiyaya dair məqalələrini qələmə alır.
N.Hikmətin 1935-ci ildə qələmə aldığı "Şöhrət və ya unudulmuş adam" pyesi "Kəllə" əsərində qoyulan problemə başqa bir formada baxışı əks etdirir. Qeyd edək ki, bu əsər sonrakı nəşrlərdə "Unudulmuş adam" adı ilə çap olunmuşdur. Professor, doktor, assistent, fotoqraf, xidmətçi və s. obrazların iştirak etdiyi bu əsərdə şöhrət xəstəliyinə tutulmuş insanların acınacaqlı taleyi ümumbəşəri faciə tipində təqdim olunur. Əsərin əsas obrazı olan cərrah öz şöhrəti üçün həyatda hər cür addım atmağa, hər nəyə göz yummağa hazırdır. O, şöhrətini qorumaq üçün gənc arvadının öz assistenti ilə gizli görüşlərinə göz yumur, qızının bu görüşlə bağlı məlumatlarına etinasızlıq göstərir. Ona elə gəlir ki, arvadının xəyanəti cəmiyyət arasında yayılsa, şöhrətini itirə bilər. Cəmiyyətdə şöhrət tapmış cərrah hər axşam qəzetlərdə özü haqqında dərc olunmuş yazılara baxır, onlardan qürur duyur. Lakin iş elə gətirir ki, cərrah bu barədə bir az düşünməli olur. Çünki təsadüfən qəzetdə "Unudulmuş adamlar kitabxanası" adlı hekayəni oxuyur və hekayədə şöhrətini itirən bərbər, idmançı və yaşlı bir kişinin həyatı haqqında oxuduqları onda böyük narahatçılıqlar yaradır. Bu səhnədə müəllif onun şöhrət barədə ziddiyyətli, birtərəfli baxışlarına aydınlıq gətirmək istəyir. O, başa düşür ki, qazanılan şöhrət bir an içində itirilə bilər. Bu qorxu onu şöhrəti qorumaq naminə hər şeyə vadar edir. O, qeyri-qanuni hamilə qalmış qızını öz şöhrəti yolunda maneə hesab edir. İnsanların bu xəbəri bilməməsi üçün cərrahiyyə yolu ilə qızının uşağını məhv etmək istəyir. Əməliyyat zamanı qızı öldüyündən cərrah həbs olunur. Həbsxanadan çıxandan sonra cərraha cəmiyyətdə yer tapılmır. Çünki cəmiyyətin insana baxışlarında anormallıq hökm sürür. Bu cəmiyyətdə insanlara hörmət şəxsiyyət və qabiliyyətinə görə deyil, vəzifəsinə, maddi imkanlarına və bu kimi digər cəhətlərinə görə bildirilir. Əsərdə müəllif cərrahı birtərəfli obraz kimi verməyib. Bütün bunlarla yanaşı, cərrah həm də xeyirxah və humanist insan təsiri bağışlayır. Məs., N.Hikmət əsərdə cərrahın kimsəsiz, imkansız bir qadının kor uşağını pulsuz əməliyyat etməsi və ona qayğı göstərməsi səhnələrində bu insanın hərtərəfli planda göstərilməsini təmin edir.
SSRİ-də Nazim Hikmətin ssenariləri və əsərlərinin süjetləri əsasında “Bir məhəlləli iki oğlan”, “Sevdalı bulud”, “Yaşamaq gözəldir, qardaşım”, “Məhəbbətim, kədərim mənim” filmləri çəkilib. Bəstəkar Arif Məlikov şairin “Məhəbbət əfsanəsi” pyesi əsasında eyniadlı balet yazıb.
 Türk poeziyasına sərbəst şeir vəzni gətirən Nazim Hikmət müasir türk ədəbiyyatına güclü təsir göstərib. Əsərləri bir çox dünya xalqlarının dillərinə tərcümə olunub, pyesləri bir sıra ölkələrdə tamaşaya qoyulub.
 Nazim Hikmət 1963-cü ildə Moskva şəhərində ürək tutmasından vəfat edib və Novodeviçye qəbiristanlığında dəfn olunub.


OXŞAR XƏBƏRLƏR
XƏBƏR LENTİ
BÜTÜN XƏBƏRLƏR

MARAQLI
TƏQVİM
«    Август 2025    »
ПнВтСрЧтПтСбВс
 123
45678910
11121314151617
18192021222324
25262728293031
MƏZƏNNƏ
 Valyuta məzənnəsi