Ermənistanın Azərbaycanla sülh müqaviləsi imzalamaq niyyətində səmimi olmadığını göstərən bir sıra faktlar var. Hazırda həmin ölkə ilə Azərbaycan arasında de-fakto sülh mövcuddur. Belə ki, şərti sərhəddə atışmalar yoxdur, hərbi toqquşmalar baş vermir. Baxmayaraq ki, üçüncü tərəflər şərti sərhədin Ermənistan hissəsində kəşfiyyat missiyaları yerləşdirərək təxribat-pozuculuq fəaliyyətini təşviq edirlər. Həmçinin Fransa, Hindistan kimi ölkələr Ermənistanı silahlandırmağa davam edir. Azərbaycan isə bu proseslərə soyuqqanlı yanaşır və hər hansı təxribata getmir. Bu, Azərbaycanın regionda uzunmüddətli sabitlik və sülh istəyinin göstəricisidir.
Sülh müqaviləsinin imzalanmasının ən əsas şərti Ermənistanın Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü sözdə deyil, əməldə tanımasıdır. Bunun üçün düşmən ölkə, ilk növbədə, öz konstitusiyasına və digər hüquqi-siyasi sənədlərinə düzəliş etməlidir. Hayastan konstitusiyası açıq şəkildə "Ermənistan və Dağlıq Qarabağın birləşdirilməsi" çağırışını ehtiva edir və bu, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünə qarşı iddiaların hələ də mövcud olduğunu göstərir. Əgər rəsmi İrəvan səmimi şəkildə sülh müqaviləsi imzalamaq istəyirsə, bu cür maddələri öz qanunvericiliyindən çıxarmalıdır. Əks təqdirdə, Ermənistanın konstitusiya məhkəməsi sülh müqaviləsini qeyri-qanuni adlandıraraq onun təsdiq edilməsindən istənilən vaxt imtina edə bilər. Həmçinin Paşinyandan sonra hakimiyyətə gələcək hər hansı bir siyasi qüvvə ölkə konstitusiyasına istinad edərək bu müqavilədən rahat şəkildə vaz keçə bilər. Bunun əksinə olaraq, Azərbaycanın Konstitusiyasında qonşu ölkəyə qarşı hər hansı ərazi iddiası yoxdur və bu da Azərbaycanın hüquqi mövqeyinin daha sabit və sülhpərvər olduğunu göstərir.
Ermənistanın təcavüzü nəticəsində Azərbaycan 30 il ərzində işğala məruz qalmış, bu dövrdə xalqımıza qarşı etnik təmizləmə siyasəti həyata keçirilmişdir. Minlərlə azərbaycanlı itkin düşmüş, çoxsaylı hərbi və insanlıq əleyhinə cinayətlər törədilmişdir. Xüsusilə itkin düşmüş 4 minə yaxın azərbaycanlı Ermənistan tərəfindən kütləvi məzarlıqlarda basdırılmışdır. Buna baxmayaraq, Ermənistan bu məzarlıqların yerini açıqlamaqdan imtina edir. Eyni zamanda işğal dövründə azərbaycanlı mülki vətəndaşlar mina terrorunun qurbanı olmuş, Vətən müharibəsindən sonra 374 nəfər mina partlayışında həyatını itirmişdir. Ermənistan isə mina xəritələrini və kütləvi məzarlıqların yerini təqdim etməməklə sülh niyyətinin olmadığını nümayiş etdirir. Bu davranış müharibənin real nəticələrinin hələ də davam etdiyini və Ermənistanın məsuliyyətdən qaçmaq istədiyini göstərir.
Ermənistan Azərbaycan xalqına qarşı törətdiyi cinayətlərə və 1 milyondan çox insanı qaçqın və məcburi köçkün vəziyyətində saxlamasına baxmayaraq, üzr istəmək və kompensasiya ödəmək yerinə ölkəmizə qarşı əsassız ittihamlar irəli sürür. Əgər Ermənistan həqiqətən sülh istəyirsə, beynəlxalq məhkəmələrdə Azərbaycana qarşı iddialar qaldırmaz və törətdiyi cinayətlərə görə üzr istəyərdi. Əsl sülhə nail olmaq istəyən dövlət kimi bağışlanma yolu ilə əlaqələri normallaşdırmağa çalışardı.
Ermənistan münaqişənin bitdiyini iddia etsə də, onun həllində uğursuzluğa düçar olmuş Minsk qrupunun fəaliyyətini yenidən dirçəltmək üçün ciddi səylər göstərir. Minsk qrupu BMT-nin ona verdiyi mandatı yerinə yetirə bilmədi və nəticədə Azərbaycan öz gücü ilə BMT Təhlükəsizlik Şurasının qətnamələrini icra etdi. Əgər Ermənistan səmimi şəkildə sülh istəyirsə, heç nəyə yaramayan Minsk qrupunun yenidən işə salınması üçün bu qədər cəhd göstərməz. ATƏT, Avropa Şurası və Frankafoniya Təşkilatı kimi beynəlxalq platformalardan istifadə edərək qonşusuna qarşı aqressiv böhtan və təxribat xarakterli ritorikalar aparmazdı. Ermənistan bu platformalarda Azərbaycana qarşı mənfi təbliğatı davam etdirir ki, bu da onun sülh niyyətlərinin səmimiliyinə şübhə yaradır.
Bütün bu faktlar rəsmi İrəvanın sülh prosesində səmimi olmadığını və hərəkətlərinin müharibənin nəticələrini aradan qaldırmağa yönəlmədiyini sübut edir. Ermənistan süni maneələr yaratmağı dayandırmalı və konstruktiv addımlar atmalıdır. Ölkənin tək yolu qonşularla, xüsusilə Azərbaycanla münasibətlərdən asılıdır.
Pərvanə VƏLİYEVA,
Milli Məclisin deputatı.