“Sertifikasiya sistemi, təhsildə keyfiyyətin artırılması və müəllimlərin peşəkarlıq səviyyəsinin obyektiv şəkildə qiymətləndirilməsi üçün tətbiq edilmiş vacib bir mexanizmdir. Müəyyən bal səviyyəsinə çatan müəllimlərə əlavə əmək haqqı ödənilməsi ilə bağlı tənzimləmələr həm hüquqi, həm də pedaqoji baxımdan bir neçə mühüm məqsədə xidmət edir və bu sistemin tənqidinə dair arqumentlər əsaslı şəkildə təhlil edilməlidir”.

Lider-media.az xəbər verir ki, bunu təhsil eksperti Kamran Əsədov deyib. 

“Hüquqi baxımdan, sertifikasiyanın tətbiqi və əlavə əmək haqqı mexanizmi qanunvericilikdə möhkəmləndirilmiş prinsiplərə əsaslanır. Azərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsinə və “Təhsil haqqında” qanuna əsasən, dövlət təhsil sahəsində çalışanların peşəkar səviyyəsinin artırılmasını və onların maddi rifahının yaxşılaşdırılmasını təmin etmək üçün xüsusi mexanizmlər tətbiq edir. Sertifikasiya sistemi bu mexanizmlərdən biridir və müəllimlərin bilik və bacarıqlarının obyektiv qiymətləndirilməsinə əsaslanır. Bu qiymətləndirmənin nəticələrinə görə, yüksək nəticə göstərən müəllimlərə əlavə ödənişlər nəzərdə tutulur. Bu yanaşma həm müəllimlərin peşəkar inkişafını stimullaşdırır, həm də təhsilin ümumi keyfiyyətini artırmağa xidmət edir.

Sertifikasiyanın ədalətlilik məsələsinə gəlincə, 51 və daha çox bal toplayan müəllimlərə 35%-lik əlavə ödənişin verilməsi, digər bal intervalında olan müəllimlərə isə bu imtiyazın tətbiq edilməməsi obyektivlik prinsipinə əsaslanır. Sertifikasiya bir növ baraj sistemi kimi işləyir: müəyyən səviyyəni keçmək yüksək bilik və bacarıqların göstəricisi sayılır. Burada məqsəd müəllimləri həmin səviyyəyə çatmağa motivasiya etməkdir. Əgər bütün səviyyələr arasında fərqləndirmə tətbiq edilsəydi, bu, sertifikasiya sisteminin əsas mahiyyətini və müəllimlərin öz üzərində çalışaraq daha yüksək nəticələr əldə etmə motivasiyasını azalda bilərdi. Bu baxımdan, təhsilin keyfiyyətinin artırılmasında dövlətin məqsədi aydın və əsaslandırılmışdır.

Pedaqoji baxımdan, sertifikasiya sistemi yalnız bilik və test nəticələri ilə məhdudlaşmamalıdır. Təhsilin məqsədi təkcə akademik biliklərin yoxlanılması deyil, həm də pedaqoji bacarıqların, metodoloji hazırlığın və sinif idarəetmə qabiliyyətinin qiymətləndirilməsidir. Hazırkı sertifikasiya sistemi, əsasən, testoloji qiymətləndirməyə əsaslandığı üçün pedaqoji fəaliyyətin digər aspektlərini nəzərə almır. Bu isə müəyyən qədər obyektivliyi poza bilər. Yüksək bal toplayan bəzi müəllimlərin repetitor fəaliyyətinə üstünlük verməsi və məktəbdə aşağı səviyyəli pedaqoji fəaliyyət göstərməsi məsələsi də diqqətə alınmalıdır. Bu, yalnız daha geniş və kompleks sertifikasiya mexanizmləri ilə həll oluna bilər.

Repetitorluğun mövcudluğu və məktəbdəki tədris keyfiyyətinə təsiri başqa bir vacib məsələdir. Repetitorlar, əsasən, məktəb müəllimləridir və onların birinci növbədə məktəbdəki fəaliyyətlərinin təkmilləşdirilməsi repetitorluq zərurətini azalda bilər. Repetitorluğun yaranmasının əsas səbəblərindən biri aşağı maaşlarla bağlıdır. Müəllimlər maddi ehtiyaclarını qarşılamaq üçün əlavə işlə məşğul olmağa məcbur olurlar. Beləliklə, məktəbdə tədrisin keyfiyyətini artırmaq və repetitorluğun zərurətini aradan qaldırmaq üçün dövlət müəllimlərin maaşlarını artırmalı, məktəb resurslarını genişləndirməli və tədrisin keyfiyyətinə diqqət yetirməlidir.

Tərbiyə işinin zəifləməsi məsələsinə gəldikdə, yalnız test nəticələrinə əsaslanaraq müəllimlərin fəaliyyətinin qiymətləndirilməsi onların tərbiyəvi rolunu kölgədə qoya bilər. Məktəb təkcə akademik biliklərin öyrədildiyi bir məkan deyil, həm də şagirdlərin əxlaqi və ictimai dəyərlər qazandığı bir məkandır. Sertifikasiya və əmək haqqı sistemi yalnız akademik göstəriciləri deyil, həm də müəllimlərin sinifdəki davranış və tərbiyəvi fəaliyyətlərini də nəzərə almalıdır.

Nəticə olaraq, sertifikasiya sisteminin tətbiqi təhsil sahəsində keyfiyyətin artırılması üçün vacib bir addımdır və əlavə maaş mexanizmləri ilə əlaqələndirilməsi motivasiyaedici bir vasitədir. Bununla belə, sertifikasiyanın tətbiqi zamanı pedaqoji fəaliyyətin kompleks qiymətləndirilməsi təmin edilməli, repetitorluğun yaranmasının əsas səbəbləri aradan qaldırılmalı və müəllimlərin tərbiyəvi rolunun əhəmiyyəti nəzərə alınmalıdır. Dövlətin bu istiqamətdə həyata keçirdiyi islahatlar yalnız iqtisadi deyil, eyni zamanda sosial və pedaqoji yanaşmalarla dəstəklənməlidir. Beləliklə, sertifikasiya sistemi müəllimlərin peşəkar inkişafına və ümumi təhsil keyfiyyətinin yüksəldilməsinə xidmət edəcəkdir”.